Tăng huyết áp được xem như là “kẻ giết người thầm lặng” bởi vì các biến chứng xảy ra rất âm thầm nhưng lại có thể cướp đi mạng sống của chúng ta trong tích tắc.
1. Tăng huyết áp là gì?
Tăng huyết áp, hay còn gọi là huyết áp cao, là một tình trạng trong đó áp lực dòng chảy của máu lên thành động mạch tăng lên nhiều so với mức bình thường.
Tăng huyết áp, hay huyết áp cao, không chỉ là một vấn đề y tế phổ biến mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những hậu quả tiêu cực của tăng huyết áp và cung cấp thông tin về cách kiểm soát huyết áp để bảo vệ sức khỏe của bạn.
2. Tăng huyết áp nguy hiểm như thế nào?
Tăng huyết áp rất nguy hiểm nhưng triệu chứng rất âm thầm, nên nhiều người không biết mình bị tăng huyết áp và chỉ phát hiện bệnh khi đo huyết áp tình cờ hay khám sức khỏe tổng quát hoặc khi đã có biến chứng như: nhồi máu cơ tim, đột quỵ hay suy thận mạn giai đoạn cuối.
Tuy nhiên trong một số trường hợp sẽ có các triệu chứng như sau: hồi hộp, nhức đầu, chóng mặt, nóng phừng mặt, cảm thấy tim đập mạnh,…
Bệnh tăng huyết áp có thể gây ra các biến chứng sau:
Tai biến và đột quỵ:
Theo thống kê của Hoa Kỳ, cứ mỗi 40 giây có một bệnh nhân đột quỵ, mỗi 4 phút có 1 người tử vong do đột quỵ. Đột quỵ có khuynh hướng xảy ra ở người cao tuổi, nhưng không hiếm ở người trẻ tuổi. Có đến 34% người nhập viện vì đột quỵ dưới 65 tuổi.
Đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở nước ta. Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ quan trọng đưa đến đột quỵ.
“Giờ vàng” trong cấp cứu đột quỵ nhồi máu não được khuyến cáo trong 3 – 4,5 giờ đầu (kể từ khi khởi phát dấu hiệu đột quỵ đầu tiên). Do đó người bệnh cần phải đến bệnh viện ngay khi có một trong những dấu hiệu cảnh báo sau: đột ngột tê cứng hoặc yếu mặt, đột ngột lú lẫn, đột ngột mất thị lực, đột ngột nhức đầu dữ dội mà không tìm ra nguyên nhân.
Biến chứng trên tim:
Tăng huyết áp lâu ngày sẽ làm hư lớp nội mạc của mạch vành, làm các phân tử Cholesterol tỷ trọng thấp (Cholesterol-LDL) dễ dàng đi từ lòng mạch máu bám vào thành mạch, từ đó hình thành mảng xơ vữa động mạch và làm hẹp mạch máu, nhất là động mạch vành.
Khi bị hẹp động mạch vành nhiều, người bệnh sẽ thấy đau ngực, tức ngực khi gắng sức, khi vận động nhiều, leo cầu thang, cơn đau giảm khi bệnh nhân ngừng gắng sức.
Nếu mảng xơ vữa động mạch bị nứt, vỡ thì trong lòng động mạch vành hình thành cục huyết khối, làm tắc động mạch vành khiến bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim. Khi bị nhồi máu cơ tim, người bệnh sẽ thấy đau dữ dội trước ngực, khó thở, đổ mồ hôi, đau có thể lan lên cổ, tay trái và sau lưng.
Biến chứng trên thận:
Tăng huyết áp làm hư màng lọc của các tế bào thận, làm bệnh nhân tiểu ra protein (bình thường không có), lâu ngày dẫn đến suy thận.
Tăng huyết áp còn làm hẹp động mạch thận, làm thận tiết ra nhiều chất Renin gây huyết áp cao hơn, nếu bị hẹp động mạch thận lâu ngày sẽ gây nên suy thận.
Biến chứng trên não:
Xuất huyết não: Khi tăng huyết áp thì các mạch máu não sẽ không chịu nổi áp lực dẫn đến bị vỡ, gây nên tai biến mạch máu não. Lúc đó người bệnh bị xuất huyết não gây liệt nửa người hoặc liệt hoàn toàn, nặng thì có thể tử vong. Triệu chứng của bệnh nhân tùy vùng xuất huyết lớn hay nhỏ và tùy vị trí vùng xuất huyết.
Nhồi máu não, nhũn não: Tăng huyết áp làm hẹp mạch máu nuôi não (tương tự hư mạch vành), nếu mảng xơ vữa bị nứt, vỡ, làm hình thành cục máu đông, làm tắc mạch máu não gây chết 1 vùng não hay còn gọi là nhồi máu não, nhũn não.
Thiếu máu não: Tăng huyết áp làm hẹp động mạch cảnh, động mạch não, làm máu bơm lên não không đủ khiến bệnh nhân thấy chóng mặt, hoa mắt, có khi bất tỉnh.
Biến chứng tiểu đường:
Mặc dù tăng huyết áp và tiểu đường là hai bệnh riêng biệt nhưng chúng có mối liên quan khá mật thiết với nhau. Đã mắc bệnh tăng huyết áp thì rất dễ bị tiểu đường và ngược lại. Còn khi đã mắc cả hai thì nguy cơ biến chứng rất cao và gây khó khăn trong việc chữa trị bệnh.
Nhiều bệnh nhân hoàn toàn cảm thấy bình thường, do vô tình khám sức khỏe mới biết bị bệnh. Do vậy, việc kiểm tra huyết áp thường xuyên, nhất là những người có nguy cơ cao (như lớn tuổi, béo phì, ít vận động, trong gia đình đã có người thân bị cao huyết áp…) là hết sức cần thiết và quan trọng.
3. Làm cách nào để phát hiện sớm biến chứng của tăng huyết áp?
Vì các triệu chứng rất âm thầm nên người bệnh thường có xu hướng dễ bỏ thuốc, không điều trị cho đến khi có biến chứng, di chứng hoặc tử vong. Để ngăn ngừa và phát hiện sớm, người bệnh cần:
– Người ≥ 50 tuổi nên đo tầm soát huyết áp mỗi 6 tháng – 1 năm/lần.
– Nếu đã được chẩn đoán tăng huyết áp, người bệnh cần uống thuốc đều đặn theo chỉ dẫn của bác sĩ, theo dõi mức huyết áp khi điều trị.
– Định kỳ làm các kiểm tra cận lâm sàng (ít nhất mỗi năm 1 lần).
– Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh: ăn uống theo chế độ hợp lý, dùng ít muối, kết hợp luyện tập thể dục thể thao đều đặn và thường xuyên theo dõi huyết áp tại nhà bằng máy đo.
Kết luận:
Tăng huyết áp không chỉ ảnh hưởng đến áp lực máu mà còn gây ra nhiều biến chứng khác. Việc hiểu rõ về những hậu quả này và thực hiện những biện pháp kiểm soát có thể giúp giảm nguy cơ biến chứng. Hãy tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ và chuyên gia y tế để có lịch trình điều trị và quản lý tối ưu.
Võ Thị Mỹ Duyên
Tài liệu tham khảo:
1. Hospital T. A. (2022, August 16). Những biến chứng tăng huyết áp thường gặp và cách phòng ngừa. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh | Tâm Anh Hospital. https://tamanhhospital.vn/bien-chung-tang-huyet-ap/
2. Biến chứng có thể gặp nếu không điều trị tăng huyết áp. (n.d.). https://tytphuongtansonnhi.medinet.gov.vn/chuyen-muc/bien-chung-co-the-gap-neu-khong-dieu-tri-tang-huyet-ap-cmobile11699-85785.aspx#:~:text=T%C4%83ng%20huy%E1%BA%BFt%20%C3%A1p%20kh%C3%B4ng%20%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c,ch%C3%AD%20d%E1%BA%ABn%20%C4%91%E1%BA%BFn%20t%E1%BB%AD%20vong