1. Cúm A là gì?
Cúm A nói chung trong đó có cúm A/H9 là bệnh do virus gây ra tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp. Người bệnh thường có các triệu chứng ho, sốt, nhức đầu, khó chịu…Tỷ lệ tử vong do cúm A tùy theo các chủng khác nhau.
Cúm A /H9 bao gồm 9 loại virus: H9N1, H9N2, H9N3, H9N4, H9N5, H9N6, H9N7, H9N8 và H9N9. Tất cả các virus H9 được xác định trên toàn thế giới ở chim và gia cầm hoang dã là virus LPAI (Cúm gia cầm có khả năng gây bệnh thấp). Virus H9N2 đã được phát hiện trong quần thể chim ở Châu Á, Châu Âu, Trung Đông và Châu Phi.
2. Biểu hiện khi nhiễm cúm A
Các triệu chứng của bệnh cúm A như:
- Sốt và ớn lạnh.
- Đau đầu và đau cơ.
- Cảm thấy mệt mỏi và yếu đuối.
- Hắt hơi và nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.
- Đau họng và ho.
Nếu trẻ bị nhiễm cúm A, trẻ cũng có thể bị:
- Đau bụng.
- Buồn nôn.
- Nôn mửa.
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, cúm A có thể gây ra tình trạng viêm phổi do virus, các tổn thương tiến triển rất nhanh có thể gây suy hô hấp, thậm chí khiến người bệnh tử vong.
3. Nguyên nhân gây nhiễm cúm A
Cúm A lây lan qua các giọt nhỏ từ mũi hoặc cổ họng của người bị nhiễm bệnh, thường là do ho và hắt hơi. Bạn có thể mắc bệnh cúm A qua:
- Tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh.
- Chạm vào vật gì đó mà người nhiễm bệnh đã ho hoặc hắt hơi.
Virus thường lây lan trên động vật như gà, chim, lợn, động vật có vú,… và có thể nhanh chóng lây sang người.
4. Chẩn đoán cúm A như thế nào?
Để chẩn đoán cúm A, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm:
- RT-PCR: Đây là phương pháp khá chuẩn xác để kiểm tra và phân loại virus cúm do có thể phát hiện gen của virus hoặc vi khuẩn gây ra các triệu chứng. Đối với phương pháp này trong vòng 4-6 giờ cho kết quả chính xác nhất.
- Test nhanh kháng nguyên (RIDTs): Có kết quả sau 10-15 phút nhưng không chính xác như các loại xét nghiệm cúm khác, do đó khi xét nghiệm cho kết quả âm tính, người bệnh vẫn có thể bị cúm. Thêm nữa, hiệu suất xét nghiệm còn tùy thuộc vào độ tuổi, thời gian mắc bệnh và chủng virus.
- Miễn dịch huỳnh quang: Có hiệu quả thấp hơn nhưng cho kết quả nhanh chỉ sau vài giờ nhận mẫu bệnh phẩm.
- Phân lập virus: Phương pháp này có độ đặc hiệu cao > 95%, có khả năng mô tả đặc điểm của các loại virus mới, cho phép giám sát độ nhạy và sự trôi dạt của kháng nguyên. Tuy không phải xét nghiệm sàng lọc, nhưng trong thời gian bệnh cúm hoạt động nên thực hiện trên những mẫu bệnh phẩm có được trong vòng 5 ngày sau khi có dấu hiệu. Thường ít làm trên lâm sàng vì đòi hỏi phòng vi sinh hiện đại.
- Xét nghiệm huyết thanh: Phục vụ cho mục đích nghiên cứu, thường không phổ biến để phát hiện virus cúm ở người nhằm điều trị bệnh.
Ý nghĩa của xét nghiệm cúm A
Việc xét nghiệm cúm A để chẩn đoán bệnh có ý nghĩa quan trọng giúp phát hiện sớm bệnh, từ đó bác sĩ có phương pháp điều trị phù hợp, lựa chọn thuốc điều trị hỗ trợ cũng như liệu pháp kháng virus phù hợp với chủng gây bệnh. Không chỉ vậy, nhờ việc chẩn đoán kịp thời người bệnh sẽ được cách ly và điều trị, do đó hạn chế được nguy cơ biến chứng và giảm thiểu khả năng lây lan ra cộng đồng tạo thành dịch.
Tuy nhiên, để có kết quả xét nghiệm cúm A nhanh chóng, chính xác, hỗ trợ điều trị cúm hiệu quả, đặc biệt ở đối tượng có nguy cơ cao, người bệnh cần lựa chọn cơ sở y tế uy tín với trang thiết bị máy móc hiện đại để thực hiện xét nghiệm cũng như thăm khám và điều trị hiệu quả nhất.
5. Cách điều trị bệnh như thế nào
Trong trường hợp nhiễm bệnh nhẹ, người bệnh có thể tự điều trị các triệu chứng của bệnh cúm nhẹ tại nhà và nghỉ ngơi. Điều quan trọng là bù nước, điện giải và có thể dùng Paracetamol hoặc Ibuprofen để điều trị cơn đau hoặc sốt. Hầu hết mọi người sẽ khỏe hơn trong vòng 7 đến 10 ngày.
Khi mắc virus cúm A nói chung và cúm A từ gia cầm nói riêng, bác sĩ có thể đề nghị điều trị bằng thuốc chống virus nếu người bệnh có nguy cơ cao bị nặng và để ngăn chặn bệnh lây lan. Các thuốc này có tác dụng ức chế sự nhân lên của virus. Tuy nhiên các loại thuốc đặc hiệu chỉ có giá trị nhất định trong giai đoạn sớm khi mới nhiễm bệnh. Vì vậy, nếu bạn cho rằng mình bị cúm, hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.
6. Cách phòng chống bệnh như thế nào
Đến nay, cúm gia cầm lây sang người như cúm A/H5N1, A/H7N9, A/H9N2… gây bệnh trên gia cầm thường ở mức độ nhẹ, do vậy khả năng phát hiện sớm ổ dịch gặp khó khăn. Để chủ động phòng ngừa dịch cúm gia cầm, người dân cần thực hiện các biện pháp sau:
- Khi có những triệu chứng lâm sàng nêu trên cần tới cơ sở y tế để thăm khám, xét nghiệm. Trong trường hợp mắc cúm A cần được cách ly, điều trị sớm.
- Chủ động phòng bệnh bằng cách đeo khẩu trang, che tay khi ho, hắt hơi, rửa tay thường xuyên, vệ sinh nơi ở, nơi làm việc bằng dung dịch sát khuẩn.
- Hạn chế tiếp xúc, giết mổ, vận chuyển gia cầm không rõ nguồn gốc hoặc chưa được kiểm dịch. Không ăn gia cầm ốm, chết, đảm bảo ăn chín uống sôi.
Tổng hợp: Nguyễn Thị Diễm Quỳnh
TLTK:
- Haivy. (2024, April 11). Ca cúm A(H9) đầu tiên tại Việt Nam – Bệnh Viện Nhi Đồng Thành Phố. Bệnh Viện Nhi Đồng Thành Phố. https://bvndtp.org.vn/ca-cum-ah9-dau-tien-tai-viet-nam/
- Nam B. V. H. (2024, April 6). Cúm AH9 là gì? Cúm A lây qua đường nào. Copyright © 2021 Báo SKĐS Online. https://suckhoedoisong.vn/cum-a-h9-nguyen-nhan-trieu-chung-duong-lay-truyen-cach-dieu-tri-va-phong-benh-16924040619585079.htm
- Các triệu chứng điển hình của cúm A. (n.d.). Vinmec. https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/cac-trieu-chung-dien-hinh-cua-cum/
- Healthdirect Australia. (2023, December 22). Influenza A. What It Is, and Different Types | Healthdirect. https://www.healthdirect.gov.au/influenza-a-flu
- Thảo M. M. (2023, June 14). Xét nghiệm cúm A bằng cách nào? Quy trình test cúm A, B ra sao? Hệ thống tiêm chủng VNVC – Công ty cổ phần Vacxin Việt Nam. https://vnvc.vn/xet-nghiem-cum-a/