1. Tiểu đường là gì? Tầm quan trọng của kiểm soát đường huyết trong tiểu đường?
1.1 Bệnh tiểu đường là gì?
Bệnh tiểu đường là một căn bệnh mãn tính xảy ra khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc khi cơ thể không thể sử dụng hiệu quả insulin mà nó sản xuất ra. Insulin là một loại hormone điều hòa lượng đường trong máu.
Kiểm tra lượng đường trong cơ thể
Có 2 dạng chính của bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường loại I, trước đây được gọi là bệnh tiểu đường ở trẻ vị thành niên hoặc bệnh tiểu đường phụ thuộc insulin, là một tình trạng mãn tính trong đó tuyến tụy tự sản xuất ít hoặc không sản xuất insulin. Bệnh tiểu đường loại II, đây loại phổ biến hơn, thường gặp ở người lớn và xảy ra khi cơ thể trở nên kháng insulin hoặc không sản xuất đủ insulin. Bệnh tiểu đường có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như đau tim, đột quỵ, suy thận, mù lòa và tổn thương thần kinh ở bàn chân có thể dẫn đến cắt cụt chi.
Kiểm soát đường huyết là một yếu tố cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với những người mắc bệnh tiểu đường. Việc kiểm soát đường huyết giúp ngăn ngừa các biến chứng của bệnh, cải thiện chất lượng cuộc sống, tạo điều kiện tích cực trong quá trình điều trị bệnh, giúp bệnh nhân tiểu đường trở nên chủ động hơn trong việc quản lý sức khỏe của bản thân
1.2 Thống kê về số lượng người mắc tiểu đường
Theo thống kê của Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF) năm 2019, trên toàn thế giới có khoảng 373,9 triệu người trong độ tuổi 20-79 mắc tiền đái tháo đường, chiếm 7,5% dân số. Riêng tại Việt Nam, tỷ lệ này là 8,6%, tương đương khoảng 5,3 triệu người, cao hơn 1,4 lần so với số bệnh nhân mắc đái tháo đường. Dự báo đến năm 2045, số người mắc tiền đái tháo đường trên toàn cầu sẽ tăng lên đến 548,4 triệu người; riêng tại Việt Nam, con số này ước tính sẽ đạt khoảng 7,9 triệu, tăng 47% so với năm 2019.
Theo số liệu từ nhiều nghiên cứu, mỗi năm có khoảng 11% người mắc tiền đái tháo đường (tiền ĐTĐ) tiến triển thành đái tháo đường (ĐTĐ). Trong vòng 5 năm, từ 15-30% người tiền ĐTĐ sẽ chuyển sang mắc ĐTĐ, và tỷ lệ này ước tính lên đến 50% trong vòng 10 năm. Tổng cộng, khoảng 70% người tiền ĐTĐ cuối cùng sẽ phát triển thành ĐTĐ thực sự.
2.Tại sao việc kiểm soát đường huyết quan trọng?
Việc kiểm soát đường huyết là cực kỳ quan trọng vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của những người mắc bệnh tiểu đường. Khi mức đường huyết không được kiểm soát, bệnh nhân có thể gặp phải nhiều hậu quả nghiêm trọng.
2.1 Hậu quả của việc đường huyết không được kiểm soát:
– Biến chứng ngắn hạn: Mức đường huyết quá cao có thể dẫn đến triệu chứng như mệt mỏi, khát nước, và đi tiểu nhiều. Trong khi đó, hạ đường huyết có thể gây chóng mặt, mệt mỏi, nhức đầu, thậm chí là mất ý thức, đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
– Biến chứng dài hạn: Khi đường huyết duy trì ở mức cao trong thời gian dài, người bệnh có nguy cơ cao mắc phải các biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim mạch, tổn thương thận, mù lòa và tổn thương thần kinh. Những biến chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống.
Biến chứng của đái tháo đường trên cơ thể người
2.2 Lợi ích của việc duy trì mức đường huyết ổn định
– Duy trì mức đường huyết ổn định giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh, cho phép họ tham gia vào các hoạt động hàng ngày mà không gặp khó khăn.
– Điều này cũng giúp giảm nguy cơ phát triển các biến chứng, từ đó bảo vệ sức khỏe tổng thể và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế.
– Bên cạnh đó, việc kiểm soát đường huyết còn giúp người bệnh cảm thấy tự tin hơn trong việc quản lý tình trạng sức khỏe của mình, tạo động lực để thực hiện chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh hơn.
3.Các yếu tố ảnh hưởng đến đường huyết
Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến mức đường huyết, trong đó chế độ ăn uống, tập thể dục, stress và giấc ngủ đóng vai trò quan trọng.
Chế độ ăn thích hợp kết hợp với tập luyện thể thao
– Chế độ ăn uống: Các thực phẩm mà người bệnh tiểu đường tiêu thụ có ảnh hưởng trực tiếp đến đường huyết. Nên ăn các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc, vì chúng giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn. Ngược lại, cần hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường và tinh bột tinh chế như bánh ngọt, đồ uống có ga và thực phẩm nhanh, vì chúng có thể làm tăng nhanh chóng mức đường huyết.
– Tập thể dục: Vận động thể chất là một yếu tố thiết yếu trong việc kiểm soát đường huyết. Tập thể dục giúp cơ thể sử dụng glucose hiệu quả hơn, đồng thời cải thiện độ nhạy insulin. Các bài tập aerobic, như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe, nên được thực hiện ít nhất 150 phút mỗi tuần để duy trì mức đường huyết ổn định.
– Stress và giấc ngủ: Stress có thể làm tăng mức đường huyết do cơ thể sản sinh ra hormone cortisol, gây kháng insulin. Do đó, việc quản lý stress qua các phương pháp như thiền, yoga hay hoạt động giải trí là rất cần thiết. Giấc ngủ cũng ảnh hưởng lớn đến đường huyết; thiếu ngủ có thể làm giảm khả năng cơ thể sử dụng insulin và tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Đảm bảo giấc ngủ đủ và chất lượng là một phần quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết.
4.Các phương pháp kiểm soát đường huyết
Để kiểm soát đường huyết hiệu quả, người bệnh tiểu đường cần áp dụng một số phương pháp thiết thực. Đầu tiên, việc theo dõi đường huyết thường xuyên là rất quan trọng. Người bệnh nên tự đo đường huyết ít nhất 2-4 lần mỗi ngày, nhất là trước và sau bữa ăn, để nắm bắt được biến động mức đường huyết của mình và điều chỉnh chế độ ăn uống cũng như thuốc men kịp thời.
Tiếp theo, lập kế hoạch ăn uống lành mạnh là một yếu tố không thể thiếu. Người bệnh nên lựa chọn các thực phẩm giàu chất xơ, protein và chất béo lành mạnh, đồng thời hạn chế đường và tinh bột tinh chế.
Dưới đây là thực đơn 7 ngày cho người tiểu đường được gợi ý từ chuyên gia dinh dưỡng tại Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome:
| Thứ 2 | |||||
| Bữa sáng
(7h00) |
Bữa trưa
(11h00) |
Bữa phụ 1
(15h00) |
Bữa chiều
(17h00) |
Bữa phụ 2
(20h00) |
|
| Món ăn | Xôi đậu (50 g gạo nếp; 20g đậu xanh; 30 g chả lụa) | – 1 chén cơm gạo lứt;
– 80 g Thịt gà rang gừng; – 30 g Đậu hũ sốt cà; – 100 g Cải thìa luộc; |
100 g quả thanh long; | – 1 bát cơm gạo lứt;
– 70 g Cá kèo kho tiêu; – 50 g Măng xào; – 100 g Rau cải luộc – 1 hộp sữa chua ít đường |
180 ml sữa đậu nành; |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1586 kcal
– Đạm: 70 g – Đường bột: 259 g – Béo: 30 g |
||||
| Thứ 3 | |||||
| Bữa sáng
(7h00) |
Bữa trưa
(11h00) |
Bữa phụ 1
(15h00) |
Bữa chiều
(17h00) |
Bữa phụ 2
(20h00) |
|
| Món ăn | Bún ngan
(50 g bún; 70 g thịt ngan; 20 g giá đỗ và rau ăn kèm) |
– 1 chén cơm gạo lứt;
– 40 g thịt nạc heo luộc; – 30 g gà xào chua ngọt – 100 g cà rốt và cải thìa luộc; – 1 quả chuối; |
180 ml sinh tố dâu; | – 1 chén cơm gạo lứt;
– 70 g thịt bò xào bông cải; – 100 g cải xanh luộc; – 1 bìa đậu hũ luộc; |
180 ml sữa tươi không đường; |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1656 kcal
– Đạm: 72 g – Đường bột: 261 g – Béo: 36 g |
||||
| Thứ 4 | |||||
| Bữa sáng
(7h00) |
Bữa trưa
(11h00) |
Bữa phụ 1
(15h00) |
Bữa chiều
(17h00) |
Bữa phụ 2
(20h00) |
|
| Món ăn | Phở gà (70 g thịt ức gà không da, 60 g bánh phở) | – 1 chén cơm gạo lứt
– 100 g cá diêu hồng hấp; – 150 g canh mồng tơi nấu tôm; |
– 1 quả chuối
– 50g sữa chua không đường |
– 1 chén cơm gạo lứt;
– 150 g canh cải bó xôi thịt băm; – 50 ức gà áp chảo; – 1 quả táo; |
180 ml sữa gạo rang |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1555 kcal
– Đạm: 69 g – Đường bột: 241 g – Béo: 35 g |
||||
| Thứ 5 | |||||
| Bữa sáng
(7h00) |
Bữa trưa
(11h00) |
Bữa phụ 1
(15h00) |
Bữa chiều
(17h00) |
Bữa phụ 2
(20h00) |
|
| Món ăn | Cháo đậu xanh nấu tôm (30 g gạo tẻ, 10 g gạo nếp, 50 g đậu xanh, 40 g tôm tươi) | – 1 chén cơm gạo lứt;
– 100 g cá hồi đút lò; – 180 g canh cua rau đay – 100 g dâu tây tươi |
100 g sinh tố cam đào | – 1 chén cơm gạo lứt;
– 80 g cá chẽm hấp – 100 g rau củ luộc – 1 quả chuối |
180 ml sữa hạnh nhân; |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1638 kcal
– Đạm: 64 g – Đường bột: 251 g – Béo: 42 g |
||||
| Thứ 6 | |||||
| Bữa sáng
(7h00) |
Bữa trưa
(11h00) |
Bữa phụ 1
(15h00) |
Bữa chiều
(17h00) |
Bữa phụ 2
(20h00) |
|
| Món ăn | Súp cua (40 g thịt cua, 30 g ngô, 30 g nấm đùi gà) | – 1 chén cơm gạo lứt;
– 70 g trứng chiên thịt băm; – 180 g cà tím xào – 100 g bưởi |
80 g sữa chua trái cây không đường | – 1 chén cơm gạo lứt;
– 70 g cá lóc kho tiêu; – 100 g canh cải thảo thịt băm; – ½ quả thanh long; |
100 g cháo yến mạch thịt bò băm (50 g yến mạch; 20 g thịt bò băm) |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1547 kcal
– Đạm: 60 g – Đường bột: 239 g – Béo: 39 g |
||||
| Thứ 7 | |||||
| Bữa sáng
(7h00) |
Bữa trưa
(11h00) |
Bữa phụ 1
(15h00) |
Bữa chiều
(17h00) |
Bữa phụ 2
(20h00) |
|
| Món ăn | Cháo cá lóc rau đắng (50 g gạo tẻ, 80 g cá lóc phi lê, 70 g rau đắng) | – 1 chén cơm gạo lứt;
– 70 g thịt nạc dăm luộc – 100 g canh cải ngọt thịt băm; – 1 quả táo; |
80g bánh biscotti | – 1 chén cơm gạo lứt;
– 80 g cá thu kho cà; – 100 g bông cải luộc – 1 quả quýt |
Súp nấm hải sản (20 g nấm; 20 tôm; 20 g thịt cua) |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1517 kcal
– Đạm: 65 g – Đường bột: 222 g – Béo: 41 g |
||||
| Chủ nhật | |||||
| Bữa sáng
(7h00) |
Bữa trưa
(11h00) |
Bữa phụ 1
(15h00) |
Bữa chiều
(17h00) |
Bữa phụ 2
(20h00) |
|
| Món ăn | Bún gạo xào thịt thăn heo
(170 g bún khô, 70 g thịt heo, 30 g đậu phụ, 40 cà rốt, 20 g giá đỗ, 40 g bắp cải) |
– 1 chén cơm gạo lứt;
– 70 g thịt bò xào cần tây; – 150 g canh đu đủ nấu sườn; – 2 quả táo xanh; |
100 g khoai lang hấp | – 1 chén cơm gạo lứt;
– 70 g chả ức gà; – 100 g canh bí đao thịt băm; |
180 ml sữa hạt sen |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1713 kcal
– Đạm: 63 g – Đường bột: 255 g – Béo: 49 g |
||||
5.Kết luận
Trong bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về bệnh tiểu đường và tầm quan trọng của việc kiểm soát đường huyết. Bệnh tiểu đường, một căn bệnh mãn tính do tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc cơ thể không sử dụng hiệu quả insulin, đang gia tăng trên toàn cầu. Việc kiểm soát đường huyết đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân tiểu đường.
Bạn hãy chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe của bản thân. Việc theo dõi thường xuyên mức đường huyết và điều chỉnh chế độ ăn uống, tập thể dục và quản lý stress là những yếu tố quan trọng giúp duy trì sức khỏe ổn định.
Nếu bạn hoặc người thân đang sống chung với bệnh tiểu đường, hãy tham khảo thêm thông tin từ bác sĩ và các chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng một kế hoạch chăm sóc sức khỏe hiệu quả. Hãy hành động ngay hôm nay để cải thiện sức khỏe của bạn.
Tài liệu tham khảo