Cuộc sống hiện đại mang đến nhiều cơ hội phát triển, nhưng cũng không ít thách thức và áp lực vô hình. Sức khỏe tâm thần ngày nay trở thành mối quan tâm hàng đầu khi chúng ta đối mặt với nhịp sống bận rộn, những mối quan hệ phức tạp và áp lực công việc. Hiểu và chăm sóc sức khỏe tâm thần không chỉ giúp bạn cân bằng cảm xúc mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống.
1. Sức khỏe tâm thần là gì?
Sức khỏe tâm thần là trạng thái tinh thần lành mạnh, giúp con người đối mặt với căng thẳng, phát huy năng lực học tập, làm việc hiệu quả và đóng góp cho cộng đồng. Sức khỏe tâm thần không chỉ đơn thuần là không mắc các rối loạn tâm thần, mà còn là trải nghiệm khác nhau về mức độ khó khăn và đau khổ. Ngoài ra nó còn liên quan đến những kết quả xã hội và lâm sàng của mỗi người.
Sức khỏe tinh thần của mỗi người là khác nhau sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố
2. Tầm quan trọng của sức khỏe tâm thần
Sức khỏe tâm thần đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cuộc sống lành mạnh, nâng cao năng suất học tập và làm việc. Cũng như xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp. Một tâm trí khỏe mạnh giúp con người đối mặt với áp lực, cải thiện chất lượng sống và tham gia tích cực vào cộng đồng. Bên cạnh đó, sức khỏe tâm thần tốt còn góp phần phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Tạo giá trị tích cực cho cá nhân và toàn xã hội.
3. Dấu hiệu cảnh báo về sức khỏe tâm thần
Việc nhận biết các dấu hiệu cho thấy người thân hoặc bạn bè có thể đang gặp khó khăn về sức khỏe tâm thần là rất quan trọng. Những dấu hiệu này sẽ không xuất hiện một cách riêng lẻ mà chúng sẽ kết hợp với nhau, những thay đổi về mặt cảm xúc hành vi nếu kéo dài có thể ngày càng nghiêm trọng
– Thường cảm thấy lo lắng, căng thẳng, không vui.
– Gặp vấn đề về giấc ngủ.
– Không muốn giao tiếp với xã hội, thu mình lại ít nói chuyện hơn so với bình thường.
– Cảm giác khó chịu, thất vọng hoặc bồn chồn.
– Cảm giác tội lỗi hoặc vô dụng.
– Suy nghĩ nghiêm trọng hơn là bản thân không xứng đáng có trên đời.
4. Nguyên nhân gây ra các vấn đề về sức khỏe tinh thần
Trong suốt cuộc đời, sức khỏe tâm thần của mỗi người chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Những yếu tố này có thể đóng vai trò như “lá chắn bảo vệ” hoặc “ngòi nổ” làm suy yếu sức khỏe tâm thần.
Yếu tố đầu tiên đến từ chính mỗi cá nhân, đặc biệt là kỹ năng quản lý cảm xúc và thói quen sử dụng rượu bia. Khi một người biết cách điều tiết cảm xúc hiệu quả, họ sẽ giảm thiểu căng thẳng và duy trì sự cân bằng tâm lý. Ngược lại, nếu không kiểm soát tốt cảm xúc. Họ dễ rơi vào trạng thái tiêu cực dẫn đến việc tìm đến các chất kích thích như rượu bia để giải tỏa. Điều này không chỉ làm gia tăng căng thẳng mà còn mở đường cho các vấn đề tâm lý nghiêm trọng hơn phát triển.
Có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần
Môi trường không thuận lợi, như áp lực công việc, tài chính và môi trường làm việc căng thẳng. Có thể khiến con người lo âu, kiệt sức và mất kiểm soát. Khi không được giải tỏa, chúng dễ dẫn đến suy sụp tinh thần.
Ngoài ra, những trải nghiệm đau thương trong thời thơ ấu, như ly hôn, bạo lực gia đình hay chấn thương tâm lý, có thể ám ảnh suốt đời. Nếu không được xử lý, chúng làm gia tăng nguy cơ rối loạn tâm thần khi trưởng thành.
5. Tình hình sức khỏe tinh thần tại Việt Nam
Theo thông tin từ Bộ Y tế, cả nước hiện có khoảng 14 triệu người mắc rối loạn tâm thần. Trong khi chỉ có 143 chuyên gia tâm lý lâm sàng và trị liệu. Đây là con số cho thấy sự thiếu hụt nghiêm trọng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần tại Việt Nam trong bối cảnh tình trạng rối loạn tâm thần đang có xu hướng gia tăng.
Báo cáo từ Bệnh viện Tâm thần Trung ương chỉ ra rằng tỷ lệ mắc 10 chứng rối loạn tâm thần phổ biến vào năm 2014 đạt 14,2%, trong đó rối loạn trầm cảm chiếm 2,45%. Đặc biệt, theo Bệnh viện Nhi Đồng TP Hồ Chí Minh, có từ 8-20% trẻ em và vị thành niên tại Việt Nam gặp phải các vấn đề sức khỏe tâm thần, một vấn đề đáng lo ngại đối với thế hệ trẻ của đất nước.
6. Cách cải thiện sức khỏe tinh thần
– Tập thể dục đều đặn, chỉ cần 30 phút đi bộ mỗi ngày, giúp cải thiện tâm trạng và sức khỏe.
– Ăn uống lành mạnh và uống đủ nước sẽ duy trì năng lượng và sự tập trung, đồng thời giảm bớt caffeine và rượu nếu cần.
– Giấc ngủ đầy đủ và đúng giờ hạn chế ánh sáng xanh trước khi ngủ. Thử các hoạt động thư giãn như thiền, hít thở sâu và dành thời gian cho sở thích ít căng thẳng.
– Đặt mục tiêu, ưu tiên công việc và học cách từ chối khi quá tải. Cuối cùng, thực hành lòng biết ơn mỗi ngày để duy trì tâm trạng tích cực.
Tài liệu tham khảo
(1) World Health Organization: WHO. (2022, June 17). Mental health. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-strengthening-our-response
(2) Healthdirect Australia. (n.d.). Signs of mental health issues. Healthdirect. https://www.healthdirect.gov.au/signs-of-mental-health-issues
(3) About mental health. (2024, August 8). Mental Health. https://www.cdc.gov/mental-health/about/?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/mentalhealth/learn/index.htm